Jacques Martial heeft een rustige, warme en donkere stem. Toen hij nog acteur en regisseur was sprak hij vaak de stem van acteurs als Denzel Washington in voor de Franse versie van films. Heden staat de directeur van de Mémorial ACTe, die in 2015 in Guadeloupe werd geopend, in dienst van deze plaats van herinnering, die inspirerend wil zijn voor de toekomst. Een rondleiding met een enthousiaste gids.
Hoe is het plan voor de Mémorial ACTe ontstaan en welke boodschap wil het museum overbrengen?
Het Caraïbisch Centrum voor de beschrijving van/herinnering aan de slavenhandel is allereerst een symbolische plek, een mausoleum als eerbetoon aan de vroegere slaven. Maar naast deze eerste functie van herinnering en overpeinzing, is het ook een innovatief museum vanwege zijn architectuur en opstelling, waarbij de geschiedenis en de voorwerpen uit het verleden worden gecombineerd met nieuwe technologieën en hedendaagse kunst. Door een gedeeld collectief geheugen met betrekking tot de slavenhandel en slavernij te creëren, speelt de Mémorial ACTe een belangrijke rol bij het begrijpen van de wereld van vandaag en de interculturele verhoudingen. Deze plek moet helpen om de grote uitdaging van de 21e eeuw - samen leven - aan te gaan.
Kunt u ons iets vertellen over de plek en de architectuur van de Mémorial ACTe…
De Mémorial ACTe moest als een vuurtoren het eerste zijn wat men vanaf de zee bij aankomst in de baai van Pointe-à-Pitre ziet. Het is op symbolische wijze gebouwd op de plek waar de grootste suikerfabriek van de Kleine Antillen heeft gestaan en in de 19e eeuw nog dwangarbeid werd verricht. Het gebouw is 240 m lang en bedekt met een zilverkleurig netwerk, dat verwijst naar de luchtwortels van de vervloekte vijgenboom die over vervallen muren groeien, binnendringen, maar ze ook overeind houden. Dit netwerk ligt over een zwarte doos die de zwarte bevolking symboliseert. De kwartsscherven op de doos vertegenwoordigen de zielen van de slachtoffers van de slavernij en slavenhandel. Een loopbrug verbindt de 2e etage met het Morne Mémoire, dat op de naastgelegen heuvel ligt, een tuin voor overpeinzing met een prachtig uitzicht over de baai.
Hoe bezoek je een dergelijke plek?
We wilden dat deze plek de bezoeker zoveel mogelijk zou onderdompelen met behulp van een audioguide systeem in 6 talen*, waaronder het Creools. Het bezoek moet een intelligente, zintuiglijke en emotionele beleving tegelijk zijn. Via een permanente expositie maakt de bezoeker kennis met de geschiedenis van Guadeloupe en de Caraïben, maar altijd in het licht van de wereldgeschiedenis. Het hele slavernijproces, vanaf de oudheid tot nu, wordt verteld aan de hand van videobeelden, geluidsfragmenten, informatiezuilen en interactieve schermen. Hedendaagse kunst neemt in het museum een centrale plaats in. De kunstwerken zijn volledig in de route geïntegreerd.
Welke kunstwerken hebben uw voorkeur?
Ik ben zeer onder de indruk van de Arbre de l'oubli, een monumentaal werk van de Kameroense kunstenaar Pascale Marthine Tayou. La Voleuse d'enfant van Thierry Alet, een experimenteel veelkleurig drieluik met een kleurcode voor elke letter, dat het 'Wees gegroet, Maria' in drie talen weergeeft, laat ook niet onberoerd. Het verwijst indirect naar de Code Noir (een decreet met juridische teksten, waarin het leven van de zwarte slaven in de Franse koloniën in 18e eeuw was vastgelegd, red.) die in een vitrine wordt tentoongesteld en waarvan men virtueel de bladzijden kan omslaan.